Bước lại bên, đò đưa lộn xuống,
Ra tới tàu, rồi muốn trở lên.
Kế tàu quày chạy đi liền,
Giả từ Thiên Trước, chạy liên đêm ngày.
Một giờ chạy, gần hai muôn thước,
Bấy lâu đi, đều được bình an.
Trời xanh kệch, biển lặng trang,
Xa trông cá nược ước bằng cá bông.
Thầy trò được, vui lòng đẹp mắt,
(Câu 210) Hình dạng xem, nở mặt mở mày.
Chim đâu bay tới tàu nầy,
Kẻ kêu chim biển, người thời chim điên.
Ngó lên thấy, mình tuyền sắc trắng,
Bắt xuống coi, mỏ cẳng đều đen.
Lính tàu dọn dẹp liền liền,
Ghế bàn lau bụi, ván phên rửa bùn.
Mỗi ngày thấy bỏ thùng múc nước,
Cân thử coi dụng được hay không.
Quanh tàu nước biển mặn nồng,
(Câu 220) Múc lên đặt lại uống còn hơi tanh.
Để rửa mặt, lau mình cũng khá,
Ở bực trên, nước đá uống thường.
Đi thôi qua chín ngày đường,
Aden mới thấy phố phường tàu ghe.
Năm Mậu Tuất, Anglais choán đó,
Địa thế gồm, Biển Đỏ trong tay.
Mắt xem thấy cảnh tốt thay!
Dưới thì biển rộng, trên đầy núi cao.
Phía tây có, vũng tàu rộng rãi,
(Câu 230) Chỗ cửa vào, thì lại hẹp hòi.
Dễ bề giữ, tiện thế coi,
Trời cho được nước, đất bồi bổ thêm.
Nước trên núi, dẫn đem chảy xuống,
Chứa để dành, mà uống nội thành.
Năm đầu dân có ba nghìn,
Bây giờ kể hết dân tình ba muôn.
Hàng buôn bán, trầm hương, tô-hạp,
Với Café, bạch-lạp, mủ cây.
Đất khô khan, cát dẩy đầy,
(Câu 240) Bốn năm khi có mưa đây vài lần.
Nóng nực quá, chưa tầng khó chịu,
Tứ hướng không chút xíu gió dông.
Dân nầy thờ lửa hết lòng,
Dầu nhà có cháy cũng không mở lời.
Sớm lạy rước mặt trời tỏ rạng,
Đến buổi chiều, gần lặn lạy đưa.
Tuồng ưa nắng, bộ ghét mưa,
Chết rồi phơi nữa mới vừa bụng cho.
Đó rồi chạy, thẳng vô Biển Đỏ,
(Câu 250) Có hoa tiêu chỉ chỗ cạn sâu.
Biển xanh kêu đỏ vì đâu,
Vì chưng dưới đáy, cát màu đỏ gay.
Có kẻ nói, tại đây thuở trước,
Hơi phèn lên mặt nước đỏ au.
Nhiều nơi cạn, ít chỗ sâu,
Nên e sóng gió, chạy mau cho rồi.
Hai triệu thước bề dài biển ấy,
Còn bề ngang chừng mấy vẹo thôi.
Tháng ba mồng sáu tới nơi,
(Câu 260) Suez đậu lại nghỉ ngơi vài giờ.
Lên chịu thuế rồi vô kinh đó,
Lệ một người, thâu có mười quan.
Còn tàu thì tính theo cân,
Nghĩa là một tạ lấy gần một quan.
Trên mặt nước bề ngang trăm thước,
Dưới đáy kinh, cũng được hai mươi.
Một trăm sáu vạn về dài,
Nước sâu tám thước cứ hoài mực ni.
De Lesseps, chiêu qui lập hãng,
(Câu 270) Hùn bạc tiền, khai đặng kinh nầy,
Đào ngang biển cát khó thay,
Sâu hơn chín thước mới bày bùn ra.
Năm trăm triệu ấy là sở tổn,
Công việc làm, tính trọn mười năm.
Kỷ Mùi mới khởi sự làm,
Qua năm Kỷ Tỵ, nước đam vô rồi.
Ba muôn sáu ngàn người làm việc,
Máy móc thôi, chẳng biết bao nhiêu.
Hai bên xây đá cũng đều,
(Câu 280) Thân trên dây thép giăng theo dọc bờ.
Xa xa có phần bờ canh giữ,
Ngày ngày hằng, tu bổ dưới trên.
Tàu qua dây thép thông tin,
Chiếc ngừng chỗ rộng, chiếc liền chạy qua.
Một giờ chạy, định là muôn thước,
Ở trong kinh không được chạy mau.
Vắng hoe trước, quạnh quẻ sau,
Trên bờ đỏ đỏ, dưới màu xanh xanh.
Hai bên kinh, thấy tinh động cát,
(Câu 290) Bốn phía đồng vắng bặt cỏ cây.
Biển hồ Mặn đắng tới đây,
Không dè nước đó đắng cay bao giờ.
Ai thuở trước, cũng ngờ nước ngọt,
Nếm mới hay, nước trót mặn nồng.
Quanh hồ tinh những cát không,
Vào kinh lại thấy cũng đồng như đây.
Tới hồ khác, nước đầy linh láng,
Gió hiu hiu, sóng dợn nhăng nhăng.
Qua kinh hơn một ngày đàng,
(Câu 300) Trưa thường nóng nực, tối hằng lạnh queo.