Tôn Tử Sở là mộta2danh sĩ nổi tiến ở Việt Tây, chàng văn hay chữ tốt nhưng lại có tính khá ngây thơ. Nhiều kẻ nói đùa bịa chuyện cho vui nhưng khi Sở nghe được thì tin ngay là chuyện thực. Do thành thật chất phác quá nên Sở rất nhát gái, hễ thấy nơi nào có bọn con gái phóng túng chàng bèn vội vàng tránh xa, không dám tới nữa.
Bạn bè có lần trêu Sở, bày mưu dụ chàng đến gặp bọn ca kỹ để chúng cợt nhã vồ vập, bị thế thì chàng ta sợ toát mồ hôi, mặt mũi đỏ bừng trông rất ngờ nghệch. Do đó thiên hạ đặt cho chàng biệt hiệu là Sở ngốc.
Trong huyện Sở ở có một hiệu buôn lớn, dinh thự nguy nga không thua gì các nhà vương tộc, cả họ hàng của nhà này cũng là những người nổi tiếng giàu có. Nhà buôn ấy có một cô con gái đẹp tuyệt trần tên là A Bảo, vừa đang tuổi cập kê. Các thế gia vọng tộc quanh vùng ấy đua nhau mang sính lễ đến hỏi cưới A Bảo nhưng cha nàng chưa chịu một ai.
Gặp lúc Sở vừa chết vợ, bạn bè xúi giục chàng thuê mối đến hỏi A Bảo và đùa rằng:
– Cô gái ấy thường nói với gia nhân rằng nếu không lấy được danh sĩ cỡ như Tôn Tử Sở thà chết còn hơn.
Vốn thật thà nên Sở tin ngay lời đồn ấy là có thực, chàng vội nhờ người mối đến dạm hỏi.
Phú ông từ lâu cũng phục Sở là người văn hay chữ tốt, nhưng vẫn từ chối lời cầu hôn vì chê chàng quá nghèo.
Mụ mối vừa ra đến cửa, cha liền gọi A Bảo ra hỏi:
– Tôn Tử Sở danh tiếng khắp vùng vì bút nghiên, con nghĩ sao?
A Bảo vừa che miệng cười vừa nói đùa:
– Nếu gã dám chặt ngón tay thứ sáu, con sẽ dám lấy gã.
Nguyên từ khi chào đời Sở đã có một ngón tay thứ sáu mọc cạnh ngón tay cái.
Mụ mối thoáng nghe được lời nói của A Bảo liền về thuật với Sở, chàng cười gằn:
– Khó gì, chỉ là chuyện nhỏ.
Sở liền lấy dao tự chặt ngón thứ sáu khiến máu vọt ra đầy thềm nhà và chàng đau đến tận xương tủy, tưởng có thể chết được. Tịnh dưỡng vài ngày Sở nhận thấy vết thương đã hơi lành, bèn tìm mụ mối, chẳng nói chẳng rằng giơ bàn tay lên cho mụ xem.
Mụ mối vội vàng chạy đến báo cho phú ông.
Phú ông kể lại với con gái. A Bảo nghĩ rằng anh chàng lạ lùng, nàng đùa thêm một câu nữa:
– Dám chặt ngón tay kể cũng anh hùng thật. Nhưng nếu muốn lấy con phải chặt cả cái tính ngốc đi mới được.
Sở nghe câu ấy, hoang mang vì không biết tính ngốc là tính gì? Vả lại, chàng cũng chưa bao giờ nghĩ rằng mình có tính ngốc và nghĩ rằng mình hỏi cô gái vì bạn bè yêu cầu chứ mặt mũi chưa biết đẹp xấu thế nào. Tự nhiên, Sở đâm ra hết tha thiết với việc lấy vợ và ý định chinh phục A Bảo cũng nhạt dần.
Lúc ấy vừa đến tiết thanh minh.
Theo phong tục, vào ngày này trai thanh gái lịch đua nhau trẩy hội xuân. Các chàng trai phóng đãng cũng nhân dịp này theo đuổi và tha hồ trêu chọc mấy nàng nữ tú.
Có người bạn cùng học đến rủ Sở đi chơi:
– Nhân dịp này anh nên nhìn ngắm dung nhan của tiểu thư đài các xem sao!
Sở vẫn ấm ức vì lời nói đùa của A Bảo dạo nọ nên bằng lòng cùng đi.
Trong ngày hội dập dìu tài tử gia nhân, từ xa chàng thấy một cô gái ngồi nghỉ chân dưới bóng cây mà chung quanh bọn con trai cứ vờn tán đông lắm. Họ kháo nhau rằng:
– Đó là tiểu thư A Bảo.
Sở vội đến gần, nhận thấy cô gái quả là sắc nước hương trời, dung nhan có một trên đời. Nghỉ một lát, thấy bọn con trai kéo đến lúc càng đông. A Bảo vội đứng dậy bước đi.
Thân thể nàng như viên ngọc chuốt, dáng điệu uyển chuyển thật không có bài văn nào sánh bằng. Đám con trai đứng quanh, mỗi người tán một câu huyên náo, toàn là những lời xáo rỗng ca ngợi vẻ đẹp toàn bích của nàng. Chỉ có Sở là không buồn mở lời.
A Bảo đã đi mất rồi mà bạn Sở vẫn thấy chàng đứng ngây ra như tượng gỗ, mặt mũi bần thần, không còn hồn vía gì cả. Nhóm bạn vừa kéo đi vừa đùa:
– Hồn anh theo A Bảo rồi phải không?
Họ không thấy Sở nói gì.
Mọi người đều đã biết Sở có bản tính ngây ngô nên cũng không lấy gì làm lạ, cứ đưa đẩy, trì kéo chàng về. Nhưng đến nhà rồi, Sở như người trong mơ, đờ đẫn lên giường nằm thẳng đơ, suốt ngày không thấy động đậy gì.
Người nhà lay dậy, thấy Sở bất động, đoán rằng chàng đã bị gười đẹp hớp hồn liền ra giữa đường vắng gọi hồn chàng về, nhưng chẳng ăn thua gì. Đến lúc bị lay gọi dữ quá thì chàng mới thều thào nói:
– Tôi đang ở nhà với A Bảo đây.
Hỏi thêm nữa thì thấy Sở lại như chìm vào trong cơn mộng nên họ không biết làm sao.
Nguyên lúc Sở thấy A Bảo đứng dậy ra đi thì tiếc đến ngẩn ngơ, tưởng chừng như thân xác mình cũng đang theo chân nàng mà bước. Sở đến gần A Bảo, thử sờ vạt áo, cũng không thấy ai phản ứng gì, chàng bèn theo về nhà nàng.
Nàng ngồi Sở cũng ngồi, nàng nằm chàng cũng nằm, ban đêm cũng theo nàng vào phòng khuê, gần gũi rất vui vẻ. Một lúc lâu, cảm thấy bụng hơi nhói lên vì đói. Sở muốn ra về nhưng thần trí lại mê muội như trong cơn say không biết cả lối đi.
Còn A Bảo, từ khi đi tảo mộ về, đêm ngày nàng luôn mơ màng thấy Sở bên cạnh mình.
Ba ngày sau làm lễ động quan, bỗng nghe trong quan tài có tiếng rên nho nhỏ. Cả nhà kinh ngạc, mở nắp quan tài xem, thấy Sở đã sống lại.
Chàng kể: ”Vừa xuống tới địa ngục, chàng ra mắt Diêm Vương thì Diêm Vương cho rằng ở trên trần chàng là người chất phác thật thà nên cho làm chức bộ tào dưới âm phủ. Vừa nhận chức xong, ngoài cửa âm ty có tiếng la rầm.
Phu nhân quan bộ tào đã tới.
Diêm Vương tra sổ sinh tử một lúc rồi hỏi:
– Người này chưa tới số chết làm sao xuống được đây?
Quỷ giữ sổ thưa:
– Vì nhịn ăn đã ba ngày.
Diêm Vương ngẫm nghĩ rồi phán:
– Ta vì càm nghĩa của vợ ngươi nên cho ngươi sống lại. Truyền lính dẫn về.
Sau đó ít ngày Sở khỏe như thường.
Năm ấy có khoa thi hương. Sở ghi danh xong, bọn thư sinh cùng học biết tính chàng thật thà, liền bịa ra một số đề thi nói là do nguồn tin bí mật, bảo Sở học vì năm nay sẽ ra đề ấy.
Sở tin thật, miệt mài học đề thi giả.
Không ngờ, đề ra đúng như bọn thư sinh đã bịa. Sở đỗ đầu năm ấy. Năm sau lại đậu luôn tiến sĩ, làm đến chức Hàn lâm.
