Cây độc ở Việt Nam - Truyện Online

Tác giả: PGS.TSKH Trần Công Khánh – DS. Phạm Hải

Nhà xuất bản Y học Hà Nội – 2004.

LỜI NÓI ĐẦU

Nguồn cây cỏ trên đất nước ta cô cùng phong phú và đa dạng. Nó đã, đang và sẽ trực tiếp hoặc gián tiếp góp phần giải quyết các nhu cầu của đời sống chúng ta về ăn, mặc, ở, thuốc chữa bệnh … Cùng với việc tìm hiểu để sử dụng mặt có lợi của cây cỏ, từ lâu người ta đã quan tâm đến mặt trái của vấn đề này, đó là những tác hại của cây độc đối với con nười và gia súc.

Lĩnh vực nghiên cứu các cây độc, như một phần của ngành độc chất học, bao gồm các mặt thực vật đại cương và phân loại, sinh thái và địa lý thực vật, sự hình thành chất độc trong cây, tác dụng sinh học của chất độc, các biểu hiện lâm sàng khi bị ngộ độc, cách giải cứu và điều trị ngô độc … Qua đó, cho thấy nó cóo1mo61i liên quan rộng rãi đối với nhiều ngành khoa học khác. Về mặt thực tiễn, nó cũng có liên quan đến một số ngành kinh tế quốc dân. Trước hết, phải nói đến ngành chăn nuôi gia súc, gia cầm, vì nó góp phần phát hiện những cây độc trong các bãi chăn thả và trong thức ăn gia súc. Đồng thời, nó giúp cho cán bộ thú y chẩn đoán chính xác và có biện pháp cứu chữa khi gia súc bị ngộ độc bởi cây độc. Về mặt này, nó cũng có ý nghĩa tương tự đối với nghề nuôi tôm cá, nuôi ong, nuôi chim, … vì cây độc cũng là một trong những nguyên nhân gây ngô độc cho chúng.

Lĩnh vực nghiên cứu về cây độc có liên quan với tư pháp và pháp y trong việc giám định các vụ ngộ độc và đầu độc bằng cây cỏ. Nhưng quan trọng hơn cả là mối liên hệ giữa cây độc và cây thuốc. Người ta đã sử dụng nhiều cây độc để làm thuốc như cà độc dược, mã tiền, hoàng nàn, trúc đào, ô đầu, bách bộ, … bởi vì hoạt chất của những cây này có tác dụng chữa bệnh khi dùng đúng liều lượng và đúng bệnh. Khi đó, cây độc trở thành cây thuốc. Ngược lại, một số cây thuốc khi dùng không đúng chi3 định cũng có thể gây ngộ độc cho người bệnh. Sự lẫn lộn đó thường xảy ra và dẫn tới những vụ ngộ độc đáng tiếc.

Riêng ở Việt Nam, hằng nam đã xảy ra nhiều vụ ngộ độc do ăn phải một số cây độc, quả độc, hoặc thậm chí vốn là cây ăn được nhưng có những bộ phậ chứa chất độc mà không được loại bỏ một cách triệt để (ví dụ mầm củ khoai tây) nên đã dẫn tới những trường hợp đáng tiếc do không biết cách xử lý kịp thời.

Chính vì vậy, chúng tôi biên soạn cuốn sách này nhằm cung cấp những thông tin cơ bản giúp bạn đọc tránh được tác hại của một số cây độc thường gặp ở Việt Nam để hạn chế những điều đáng tiếc có thể xảy ra.

Cuốn sách có ba phần chính:

1. Đại cương về cây độc: Đề cập tới một số vấn đề cơ bản của các loại chất độc thực vật, cách xác định sơ bộ chúng, ảnh hưởng của chất độc đối với cơ thể và cách sơ cứu ban đầu khi bị ngộ độc.

2. Cây độc: Giới thiệu các cây độc thường gặp ở Việt Nam. Trong phần này, ngoài những cây độc mà ai cũng biết như ô đầu, lá ngón, mã tiền, bã đậu … còn giới thiệu nhiều cây độc khác đối với người và gia súc nhưng còn ít được chú ý như bồng bồng, dầu mè, hoa mõm chó, … kể cả những cấy trong y học cổ truyền vẫn dùng làm thuốc như bách bộ, cây quả giun, …

3. Cây thuốc giải độc: Giới thiệu một số cây có tác dụng giải độc theo kinh nghiệm dân gian, có thể áp dụng để sơ cứu trong một số trường hợp ngộ độc.

LỜI NÓI ĐẦU

MỤC LỤC

I. Loại trừ chất độc ra khỏi cơ thể

II. Ngăn cản sự hấp thụ chất độc vào cơ thể

III. Duy trì chức năng và điều trị triệu chứng

IV. Phương pháp giải cứu đối với một số loại chất độc cụ thể