Ngày xưa, có một phú ông rất giàu, vợ mất sớm, không có con trai nối dõi tông đường. Ông chỉ có một đứa con gái tên là Thị Vải.
Thị Vải tuy không đẹp, nhưng nhan sắc mặt mà dễ coi. Vì là con nhà giàu, hơn nữa nhà không có con trai, nên Thị Vải cũgn theo học võ nghệ, cử chỉ đi đứng như con trai.
Khi phú ông về già, Thị Vải cũng đến tuổi lấy chồng. Phú ông đem việc chồng con, việc thừa tự nói với nàng.
Thị Vải trả lời:
– Nếu chàng trai nào đánh hạ được con thì con xin làm vợ người ấy.
Vì cưng con nên phú ông cũng chìu theo và cho lập võ đài để tỷ thí.
Thanh niên trai trẻ khắp vùng lân cận lăm le muốn làm chủ tư gia điền sản đồ sộ của phú ông, nên đã ráo riết luyện tập để so tài cùng Thị Vải. Nhưng suốt một tháng trời thi đấu, không có chàng trai nào võ nghệ hơn nàng.
Chờ mãi không thấy ai đến tranh tài nữa, võ đài cũng dẹp đi, việc chồng con của Thị Vải, phú ông cũng không nhắc nữa. Một thời gian sau, phú ông bị bịnh rồi mất.
Nàng phải đứng ra thay cha quản lý ruộng đất, coi sóc việc trong nhà. Trong số người ở có anh lực điền tên Trịnh, giỏi giang, siêng năng, rất được chủ tin dùng. Những công việc quan trọng trong nhà đều giao cho Trịnh.
Một hôm, nàng cùng Trịnh đi coi ruộng của tá điền để định lúa tô. Trên đường đi có một dòng suối nhỏ chắn ngang, bình thường đi qua lại không có gì khó khăn, nhưng bữa nay, vì chiều hôm trước mưa quá lớn nên nước dâng tràn lên bờ, chảy rất xiết. Lội qua thì không được, đi vòng lên phía thượng nguồn thì mất thời giờ. Phân vân một lúc cả chủ và tớ cũng chưa biết tính sao.
Vì phải đi nhiều nơi, không thể chần chờ được nên Thị Vải bảo:
– Hay là anh cõng tôi rồi lội qua vậy.
Trịnh còn đương do dự, thì Thị Vải nói:
– Ngại là tôi đây, tôi còn không ngại mà anh lo cái nỗi gì, ta đi kẻo trưa rồi.
Thế là Trịnh phải kề vai cõng Thị Vải lội qua suối. Không biết có phải vì nàng mất bình tĩnh hay vì nước sâu lại chảy xiết, nên chàng vấp phải đá dưới chân, ngã sấp dưới nước. Bị nước cuốn mạnh, Thị Vải sắp va đầu vào gộp đá gần đó, hay tay quơ tìm chỗ để bám. Thấy chủ nguy ngập, Trịnh không còn e dè gì nữa nhào phăng tới ôm lấy Thị Vải. Đang chới với được Trịnh tới cứu nên Thị Vải bán chặt lấy chàng. CỨ như thế Trịnh ôm Thị Vải sang bờ phía bên kia.
Đến bờ, Trịnh buông Thị Vải ra, hai người mặt đỏ bừng, không nói với nhau lời nào, rồi tiếp tục lên đường.
Ba ngày sau khi về nhà, không hiểu Trịnh suy nghĩ những gì mà chàng bỏ nhà đi mất, Thị Vải cho người đi tìm cũng không thấy. Sau cùng đích thân nàng đi tìm, rồi cũng không thấy nàng trở về.
Sau đó ít lâu, người ta tìm thấy xác của Trịnh ở một đỉnh núi, còn xác Thị Vải ở một đỉnh núi khác. Có người biết chuyện cho rằng vì hai người có tình ý với nhau nhưng trong nghịch cảnh giàu nghèo không thể lấy nhau được, nên đành phải gặp nhau ở suối vàng. Và cũng từ đó, dân trong vùng gọi núi này ;à núi Ông Trịnh, núi kia là núi Thị Vải.
KHẢO DỊ
Trong sách Gia Định Thành thông chí của Trịnh Hoài Đức có chép về “Núi Nữ Tăng” như sau:
Tục danh núi Bà Vải, o83 địa phận huyện Long Thành tỉnh Đồng Nai: Xưa có người con gái họ Lê, gia cư giàu có, nhưng bị lỡ thời, sau khi cha mẹ mất rồi mới có chồng. Nhưng không bao lạu, chồng lại chết, bà thề không tái giá.
Kẻ cường hào có thế lực vậy mai mối thường đến quấy nhiễu bà. Bà bèn cạo đầu, lập một cái am ở đỉnh núi tự làm thầy cả, cùng bọn đồng bộc giữ lòng tu trì, sau được thành chánh quả, nên người ta nhơn đó lấy tên bà đặt làm tên núi.
