Ngày xưa, con trâu cũng nói một thứ tiếng với người. Nhờ thế người dùng lời nói để sai khiến con vật theo ý muốn của mình, thiệt là tiện. Cũng nhờ thế mà những người chăn trâu không dám đánh đập tàn tệ hoặc bỏ đói trâu vì sợ trấu méc với chủ.
Có một người nông dân nuôi một con trâu và mướn một cậu bé để chăn.
Người và thú lúc đầu rất tương đắc, nhưng về sau lại sanh bất hòa. Cậu bé tính ham chơi, nhiều khi quên mất phận sự của mình, làm cho trâu không có thứ gì ăn vào bụng. Có bữa mải mê đánh trống hay đánh đáo nhưng lại sợ trâu ăn lúa, nên cậu ta cột chặt trâu một nơi không cho ăn. Những hôm đó để che mắt chủ, cậu dùng mẹo: lấy mo cau áp vào hông con trâu rồi trét đất sét bên ngoài. Cứ như thế cậu dẫn trâu về chuồng, chủ nhà nhìn thấy bụng trâu no căng tròn, tỏ ý hài lòng, không căn vặn gì cả, nhưng cũng nhiều lần làm trâu tức giận.
Một hôm, cậu bé quá mê chơi, bỏ trâu nhịn đói từ sáng đến chiều. Trâu gọi mãi, nhưng cậu ta nào có nghe thấy gì đâu. Buổi chiều hôm ấy, trâu định méc với chủ, nhưng cậu đã khôn ngoan lấp liếm không cho trâu nói.
Sáng hôm sau, chủ dắt trâu ra đồng cày ruộng. Trâu cố làm bộ bước đi không nổi. Chủ gắt:
– Nào, có chịu đi mau lên không? Đồ làm biếng!
Trâu trả lời:
– Tôi không làm biếng mà tại đói quá!
Chủ ngạc nhiên:
– Mày nói sao? Ngày nào thằng nhỏ cũng cho mày ăn no căng bụng lên như cái trống chầu mà?
Bấy giờ trâu mới đủng đỉnh nói:
Cưỡi trâu ra, đánh khăng đánh đáo,
Cưỡi trâu về, nói láo trâu no.
No gì mà no, trong mo ngoài đất sét,
Mo rớt cái phạch, hết no.
Sự giả dối của cậu bé thế là bị lộ. Ngay buổi trưa hôm đó, người chủ vừa gỡ miếng mo cau ở hai bên hông trâu, vừa đánh cậu bé một trên nên thân. Riêng trâu thì rất hả hê vì từ đó ngày nào cũng được ăn no, lại được tắm rửa sạch sẽ.
Qua mấy ngày sau, những chỗ bị đòn hãy còn sưng húp, cậu bé ngồi trên bờ giọt ngắn giọt dài, trong khi trâu ung dung ăn cỏ. Bỗng có một ông lão hiện ra ở sau lưng, hỏi cậu ta vì cớ gì mà khóc. Cậu chỉ vào trâu mà nói:
– Tại nó cả, vì nó méc với chủ …
Rồi cậu kể hết cho ông lão nghe. Nghe xong, ông lão dỗ dành cậu bé và nói:
– Ta rất thương con gặp phải chuyện không may. Bây giờ con muốn gì ta sẽ làm con vui lòng.
Cậu bé đáp:
– Vì nó biết nói làm con phải bị đòn. Bây giờ con chỉ muốn làm thế nào cho nó không thể nói được nữa.
Ông lão bảo:
– Khó gì việc đó. Ta sẽ làm phép cho con vừa lòng.
Ông bèn rút trong người ra một cây nhang, đốt lên, rồi bất thình lình dí vào lưỡi con vật. Trâu cố giãy giụa nhưng không kịp. Trâu kêu là khản cả cổ, từ đó tiếng nói của trâu mất đi. Cuối cùng lúc nào muốn nói, trâu chỉ phát ra được hai tiếng: “Nghé ngọ …” mà thôi. Chỗ bị thương lâu ngày thành sẹo chai cứng như nốt ruồi và trâu không nói được nữa.
Cả dòng họ nhà trâu từ đó sinh ra đều không biết nói và đều có một nốt ở dưới cổ.
