TƯỚNG TÂY SƠN ĐEM BINH CẢN LỘ,
NGUYỄN HỮU THOẠI RỦI BƯỚC MANG TAI.
Đây nói qua chuyện một quan Cao Man trấn tại địa phận gần núi Tà-Lơn, nghe tin báo rằng: Bọn Nguyễn Hữu Thoại băng theo đường rừng đi qua Xiêm quốc, thì muốn kiếm thế lập công với giặc Tây Sơn, liền sai người thông tin cho quan Tây Sơn ở tại Nam Vang (Phnompenh) hay mà nói rằng:
– Nguyễn Hữu Thoại là tướng của Nguyễn Ánh, khi trước có đem binh lên Cao Man mà kháng cự cùng binh Xiêm, rồi giao hòa cùng tướng Xiêm Chất-Tri, nên bây giờ qua Xiêm đặng xin binh cứu viện.
Quan Tây Sơn là Huỳnh Công Thiệu liền hạ lịnh sai một tướng lên hiệp với quân Cao Man, tại địa phận Tà-Lơn, rồi đem quân theo đường qua Xiêm, đặng truy tầm Nguyễn Hữu Thoại mà nã tróc.
Lúc bấy giờ anh em Nguyễn Hữu Thoại, chỉ lo giục ngựa buông cương, nhắm đường qua Thành đô Vọng-Các thẳng tới, ban ngày thì băng rừng lướt bụi, xuống trảng lên đèo, giải nắng dầm mưa mà đi, chẳng biết bao nhiêu là thiên lao vạn khổ, ban đêm thì kiếm mấy chỗ gò cao đồng rộng, hoặc mấy nơi sơn tự thạch bàn, đặng mà đình trú nghỉ ngơi, chớ chẳng dám lân la với xóm làng của quân Cao Man cho lắm, thật là cái thân xung nguy mạo hiểm, bề ngoài đã cực khổ chẳng biết bao nhiêu, lại còn bề trong thì đeo mang một tấm lòng ái quốc ưu quân, ngày như đêm, năm như tháng, những mảng xăng xăng xít xít trong trí khôn, không có cơn nào ngớt được.
Thật là:
Ngổn ngang trăm mối tơ vò,
Nỗi thương vì nước nỗi là dặm trường.
Từ khi các anh em Nguyễn Hữu Thoại phụng mạng Nguyễn vương, lãnh cái trách nhậm rất nặng nề, rất nguy hiểm nầy, mà sang qua Xiêm quốc, đi chưa đặng hai phần đường, mà đã gặp nhiều cảnh ngộ rất dữ dằn, rất gian nan khổ sở, lại nhiều khi phải đói cơm khát nước, bỏ ngủ quên ăn, nhưng một cái khí phách anh hùng với cái tinh thần nghị lực, cũng cứ chắc như đá, vững như đồng, không bao giờ để cho nguôi lòng rủn chí, dẫu mà hi sanh tánh mạng, cũng đành dạ cam lòng, miễn là lo gánh vác cái trách nhậm, mỗi người cho hoàn toàn, đó là một phận sự đối với nước nhà, đối với vua chúa.
Nguyễn Hữu Thoại vừa đi vừa nghĩ, chẳng biết lúc bấy giờ đức Nguyễn vương chạy ra cù lao Phú Quốc có được bình yên vô sự chăng? Thật là quan hà cách trở, tôi chúa lạc loài, muôn dặm hồn quê, vơi vơi cố quốc, rồi nhớ tới vợ là công chúa Ngọc Duệ trấn thủ đồn Bình Hóa tại Biên Hòa, chẳng biết lành dữ thế nào trong lúc chiến tranh ly loạn? Thế thì công chúa ở nhà cũng ngày đêm trông đợi, mỏi mắt phương trời, thơ nhạn tin hồng, biết ai nhắn nhủ, thật là một lòng vì nước, quản bao sương tuyết dặm trường, ngoảnh mặt trông chừng, biết đâu là quê hương xứ sở.
khi mấy anh em của Nguyễn Hữu Thoại lên khỏi địa phận núi Tà-Lơn một đỗi, kế tới ngã ba, Nguyễn Hữu Thoại bèn gò cương ngừng ngựa, day lại nói với Trần Xuân Trạch và Cao Phước Trí rằng:
– Chúng ta đến đây, đường phân hai ngả, một ngả đi lên miệt Biển Hồ, rồi đổ qua Bắt-Tâm-Băng, ngả ấy thì xa mà dễ đi, còn một ngả lên đèo Xuyên-Bù-Nốc, rồi đi tắt qua Xiên thì gần, nhưng mà đường đi núi non hiểm trở, đèo ải gay go, vậy hai anh em liệu coi phải đi ngả nào phương tiện.
Trần Xuân Trạch ngẫm nghĩ một hồi rồi nói rằng:
– Vậy thì anh em ta noi theo con đường lên Biển Hồ mà đi, tuy xa một chút, mà đường sá dễ đi.
Cao Phước Trí nói:
– Đường lên Biển Hồ thật là bằng phẳng dễ đi, nhưng mà đường đó sợ có quân Tây Sơn tuần phòng tế soát, theo ý tôi tưởng, chi bằng chúng ta noi theo đường đèo Xuyên-Bù-Nốc mà đi, tuy núi non hiểm trở, nhưng mà khỏi sợ ai tế soát tuần phòng, ban ngày chúng ta vượt núi trèo đèo, ban đêm chúng ta chịu khó nằm bờ ngủ bụi, như vậy mà yên hơn là làm bia cho quân Tây Sơn truy tầm cản trở.
Nguyễn Hữu Thoại suy nghĩ rồi day lại nói rằng:
– Cao hiền đệ nói vậy rất hiệp ý ta. Vậy thì chúng ta cứ theo đường đèo Xuyên-Bù-Nốc mà đi cho tiện.
Nói rồi các anh em đều quày ngựa qua đường ấy bôn ba thẳng tới.
Đây nhắc lại khi quan Tây Sơn là Huỳnh Công Thiện sai tướng lên hiệp với quân Cao Man, rồi dẫn một đội quân hơn năm chục, gươm giáo súng ống đều đủ, và phân làm hai tốp, một tốp thì ngăn đón đường lên Biển Hồ, còn một tốp thì tuần phòng theo đèo Xuyên-Bù-Nốc.
Khi anh em Nguyễn Hữu Thoại lên tới đèo Xuyên-Bù-Nốc, ngó lên thấy cao san tuấn lãnh, dòm xuống thấy vực thẳm khe sâu, gộp đá cheo leo, sườn non dựng ngược, xem lại con đường uốn éo quanh co, hình như một con rắn rất dài, nằm dựa theo bên hông núi.
Lúc bấy giờ Trần Xuân Trạch bước lại đứng bên lề đường, dòm xuống thấy một vực sâu thăm thẳm, hơn mấy mươi trượng, thì giựt mình thối lại, rồi kêu mấy anh em mà nói rằng:
– Cái đèo nầy nguy hiểm lắm, các anh em chẳng nên giục ngựa chạy mau.
Và day lại kêu quân mà dặn rằng:
– Chúng bây phải để ý đề phòng, từ từ mà tới, chẳng nên chạy mau, nếu rủi sẩy bước sa chơn xuống chỗ vực nầy, thì ắt là thịt nát xương tan không còn một miếng.
Đó rồi các anh em đều gò ngựa kềm cương, từ từ đi tới.
Kế thấy một tốp quân Cao Man hơn ba chục đứa, trong núi rần rần kéo ra, rồi chận đường cản lại, trong đó lại thấy một tướng Tây Sơn và hai tướng Cao Man đều cỡi ngựa đứng trước.
Nguyễn Hữu Thoại thấy thì biết tướng Tây Sơn hiệp với tướng Cao Man tìm mình mà bắt. Ba anh em liền rút gươm ngừng ngựa, để coi chúng nó làm gì.
Tướng Tây Sơn thấy Nguyễn Hữu Thoại thì biết mặt, bèn kêu lớn mà nói rằng:
– Nguyễn Hữu Thoại ngươi muốn băng theo ngả nầy qua Xiêm mà cầu binh cứu viện, song sự ấy chúng ta đã biết rồi, vậy thì ngươi chẳng cần nhọc công vô ích, vì ngươi không thế gì qua khỏi đèo nầy. Vậy ta khuyên ngươi hãy về đầu chúa ta là Tây Sơn Nguyễn Nhạc, thì ngươi sẽ đặng lộc trọng quyền cao, và cái chức tướng quân ngươi sẽ có trong tay, nếu người là người thức thế tri thời, thì lựa chúa mà thờ, ta không cần nói nhiều, xin ngươi tự liệu, còn như ngươi chẳng chịu nghe lời ta, thì dầu ngươi có tài độn địa thăng thiên, cũng không thế gì qua khỏi cái đèo nầy cho được.
Nguyễn Hữu Thoại nghe rồi liền trả lời cách khẳng khái rằng:
– Những lời người khuyến dụ đó, để mà khuyến dụ những đứa đê tiện tiểu nhơn, và những bọn tham ô tướng sĩ thì được, chớ như ta chẳng phải là kẻ tham phú phụ bần, và cũng chẳng phải người đồ danh háo lợi, lỗ tai ta không thèm nghe những lời phi lý, lương tâm ta chẳng hề ưa những tiếng phi ân ấy đâu, một hòn máu đỏ trong trái tim ta, đối với chúa ta, vẫn hừng hực như mặt trời phía đông, chẳng hề phai lợt, dẫu mà tan xương nát thịt, ta cũng chẳng đổi dạ dời lòng, và ngươi phải biết rằng một đứng liệt sĩ trung thần, xưa nay chẳng khi nào chịu thờ hai chúa. Vậy nếu ngươi là một người có gan đởm anh hùng, thì ngươi hãy mở đường thong thả cho ta đi, bằng ngươi là kẻ nhát gan, thì cây gươm nầy sẽ thay mặt cho ta mà đối đáp cùng ngươi, còn ta thì không cần nói một lời chi nữa với một người không anh hùng khí phách.
Tướng Tây Sơn nghe nói thì lửa giận phừng gan, liền truyền cho hai tướng Cao Man và quân nhơn áp lại nã tróc Nguyễn Hữu Thoại.
Nguyễn Hữu Thoại, Trần Xuân Trạch và Cao Phước Trí đều tuốt gươm cự chiến một trận rất dữ, còn quân Cao Man ba phía áp tới phủ vây.
Hai tướng Cao Man xốc lại đâm nhầu Nguyễn Hữu Thoại. Nguyễn Hữu Thoại một tay cầm thương thích tên tướng Cao Man một cái, té nhào xuống ngựa, còn một tay huơi gươm chém xả tướng kia một gươm ngang vai, máu ra lai láng, tướng nầy thất kinh giục ngựa chạy liền. Nguyễn Hữu Thoại rượt theo bồi thêm một thương chết tươi, rồi giục ngựa lướt tới, đặng chạy thoát qua đèo, chẳng dè tướng Tây Sơn núp bên gộp đá, thấy Nguyễn Hữu Thoại chạy qua, liền rường súng bắn ra một phát, trúng dùi con ngựa của Nguyễn Hữu Thoại.
Ngựa nầy bị một mũi súng rất đau, hoảng kinh vụt cất bốn vó nhảy ra lề đường, Nguyễn Hữu Thoại thấy ngựa nhảy ra ngoài vực sâu, liền hai tay gò cương giựt lại một cái, nhưng rủi thay hai cẳng trước con ngựa đã sụp vào mé vực, rồi nhũi đầu xuống, chổng đít lên, tức thì Nguyễn Hữu Thoại vừa người vừa ngựa, đều nhào lăn xuống một cái vực sâu thăm thẳm hơn mười mấy trượng.
Cao Phước Trí thấy liền la lên một tiếng:
– Trời ôi! Nguyễn huynh đã bị sa xuống vực sâu kia rồi.
Trần Xuân Trạch nghe liền thôi đánh, nhảy ra đặng lại cứu Nguyễn Hữu Thoại, nhưng không thấy Nguyễn Hữu Thoại ở đâu, thì cũng phải xương tàn cốt rụi, kế thấy dưới xa, thây nằm một đống, người ngựa ngỏn ngang, thì biết Nguyễn Hữu Thoại đã chết rồi, không thế cứu đặng.
Ôi! Thảm thay cho Nguyễn Hữu Thoại, mạng xuống suối vàng, hồn theo mây bạc, trong lúc vận nước gian nan, mà mất một tướng tài thì biết bao là uổng.
Tướng Tây Sơn với hết thảy quân Cao Man, thấy Nguyễn Hữu Thoại vừa người vừa ngựa nhào xuống vực sâu, thì đều ngó sững sờ, còn Trần Xuân Trạch với Cao Phước Trí thấy cái cảnh ngộ hung ác như vậy, thì xiết bao là ruột héo gan xàu, rồi đứng mà ngẩn ngơ hồn phách.
Thảm thay cho Nguyễn Hữu Thoại là một viên kiện tướng của đức Nguyễn vương, trí dõng gồm tài, côn quyền đủ sức, rủi thay cho gặp lúc thời nguy vận kiểng, họa chí tai lâm, sa cơ một phút mà phải tuyệt mạng nơi chỗ vực thẳm khe sâu nầy, thì nghĩ mà đau đớn mà thảm buồn cho sự sống thác của con người như bọt nước ngoài sông, ngọn đèn dưới gió.
Đó rồi Trần Xuân Trạch với Cao Phước Trí giục ngựa lướt tới đánh với quân Cao Man một trận rất dữ, nhưng họa vô đơn chí, phước bất trùng lai, kế Cao Phước Trí lại bị quân Cao Man thích nhằm một thương té nhào xuống ngựa. Trần Xuân Trạch thấy Cao Phước Trí thác rồi, còn quân Cao Man thì đông, lại có tướng Tây Sơn đốc suất, nên không thế thắng nổi, rồi phải quày ngựa chạy lui. Quân Cao Man được trớn rần rần rượt theo, quyết bắt cho đặng.
Trần Xuân Trạch thấy tướng Tây Sơn đem binh Cao Man rượt theo rất gấp, không thế chống nổi thì tự nghĩ rằng:
– Nguyễn huynh bây giờ đã bị rủi ro mà giữa đường tuyệt mạng, còn binh Cao Man thì truy cản theo sau, không thế gì đi được. Vậy ta phải trở về báo tin ấy cho đức Nguyễn vương hay, đặng liệu định thế nào, kẻo người nhọc lòng trông đợi. Đó rồi đi với ba tên quân ngày đêm băng rừng lướt bụi trở về Hà Tiên rồi vượt qua Phú Quốc đặng tìm theo đức Nguyễn vương mà phục mạng.
Lúc bấy giờ Nguyễn vương với cung quyến và các tướng tùy tùng, đương ở tại cù lao Phú Quốc đặng chờ coi Nguyễn Hữu Thoại đi viện binh Xiêm thế nào.
Bữa nọ ngài đương ngồi bàn nghị quốc sự với các tướng, bỗng thấy Trần Xuân Trạch bước vào ra mắt.
Nguyễn vương liền đứng dậy bước tới vội vã hỏi rằng:
– Sao ngươi đi cùng Nguyễn Hữu Thoại qua Xiêm xin binh cứu viện, đắc thất thế nào? Còn Nguyễn Hữu Thoại với Cao Phước Trí ở đâu, cớ sao chẳng thấy.
Trần Xuân Trạch tâu rằng:
– Tâu chúa thượng, Nguyễn Hữu Thoại và hai tôi khi vâng lịnh chúa thượng lên tới Cao Man, bỗng gặp một đội quân Annam, nói rằng quân Tây Sơn đã đem binh đánh với Hồ Văn Lân một trận phía trên Châu Đốc, nhưng Hồ Văn Lân thất trận, rồi quân Tây Sơn kéo lên mà bảo hộ Cao Man.
Nguyễn vương nghe nói thì sẫu mặt ngó Trần Xuân Trạch, và hỏi cách nóng nảy rằng:
– Hồ Văn Lân đã bại trận, quân Tây Sơn đã lên bảo hộ Cao Man rồi sao?
– Tâu chúa thượng, quân Tây Sơn đã bảo hộ Cao Man rồi, và vua Cao Man đã phục tùng theo nó. Không dám chống cự chi hết.
– Rồi sao nữa? Các ngươi đã qua Xiêm chưa?
– Tâu chúa thượng, chúng tôi đi mới đặng hai phần đường mà thôi.
– Sao lại đi mới đặng hai phần đường mà thôi?
– Tâu chúa thượng, chúng tôi đi mới khỏi núi Tà-Lơn một đỗi, vừa qua đèo Xuyên-Bù-Nốc, xảy gặp tướng Tây Sơn hiệp với Cao Man điểm binh ngăn cản.
– Vậy thì các ngươi phải trở về, không đi đặng sao?
– Tâu chúa thượng, chúng tôi phải cự chiến cùng nó một trận tại đèo Xuyên-Bù-Nốc.
Nguyễn vương nghe nói liền nheo mày mà trong lòng hồi hộp rồi hỏi tiếp rằng:
– Các ngươi cự chiến thắng bại thể nào? Hãy nói mau cho ta rõ.
Trần Xuân Trạch rưng rưng nước mắt và nói rằng:
– Tâu chúa thượng, quan Chưởng binh Nguyễn Hữu Thoại cự chiến cùng nó, giết chết hai tướng Cao Man, chẳng dè tướng Tây Sơn núp trong kẹt đá bắn trúng con ngựa của Nguyễn Hữu Thoại một mũi súng, ngựa ấy thất kinh, liền nhảy một cái trợt cẳng ra ngoài lề đường, rồi vừa người vừa ngựa sa vào vực sâu mà thác.
Đức Nguyễn vương nghe nói tới đây, dường như một tiếng sấm sét nổ chạt vào tai, làm cho cả tòa lương tâm đều phập phồng rúng động và rất kinh ngạc rồi hỏi lớn rằng:
– Nguyễn Hữu Thoại sa vào vực thẳm mà thác rồi sao?
Trần Xuân Trạch lấy khăn lau nước mắt và nói:
– Tâu chúa thượng, Nguyễn Hữu Thoại đã táng mạng nơi chỗ vực sâu đó rồi! Lúc bấy giờ Cao Phước Trí và tôi thấy vậy quyết liều sống thác, liền xốc lại đánh nhầu với quân Cao Man một trận đặng trả thù cho quan Chưởng dinh, nhưng quân Cao Man áp tới rất đông. Kế Cao Phước Trí lại bị thương mà thác, vì vậy nên tôi phải lật đật trở về đặng báo tin cho chúa thượng rõ.
Đức Nguyễn vương nghe rồi bèn dậm chơn một cái, và trong lòng dường như bị một vít thương rất nặng làm cho ngài phải đau đớn cả vừa gan ruột, bủn rủn cả vừa tay chơn, tức thì ngồi xỉu nơi ghế, rồi rưng rưng giọt lệ mà than rằng:
– Thảm thương thay cho Nguyễn Hữu Thoại, và Cao Phước Trí cũng vì ta gặp lúc quốc bộ gian nan, vận thời điên đảo, làm cho liên lụy đến hai tướng trung thành võ dõng nầy, ngày nay phải bỏ mạng nơi chỗ vực thẳm khe sâu, biết đâu là phách hồn xiêu lạc! Đó rồi ngài truyền cho quan Ngự sử phải đem tên Nguyễn Hữu Thoại, Huỳnh Thiêm Lộc và Mạng-Hòe là người nước Pháp với các tướng tử trận đều ghi chép vào sử, đặng ngày sau lập miễu công thần mà lửa hương thờ phượng, còn các văn quan võ tướng nghe tin Nguyễn Hữu Thoại chết, thì ai ai cũng đều cảm cảnh động tình và đem lòng thương tiếc cả thảy.
Tướng Tây Sơn thấy Nguyễn Hữu Thoại là một người anh hùng khí phách, võ dõng siêu quần, sa cơ rủi bước mà phải táng mạng nơi dưới vực thẳm khe sâu, thì cũng đem lòng kính vì thương xót, bèn truyền cho quân nhơn xuống khe đem Nguyễn Hữu Thoại lên, thâu liệm thi hài, rồi dùng lễ thượng tướng mà mai táng.
Trước khi táng Nguyễn Hữu Thoại và Cao Phước Trí, tướng Tây Sơn tư tờ về cho quan Bảo hộ Cao Man là Huỳnh Công Thiệu hay.
Huỳnh Công Thiệu truyền cho các tướng Tây Sơn và cá quan Cao MAn ở địa phận Tà-Lơn đều đưa đón tử tế.
Sau khi Nguyễn vương thâu phục Saigon lại đặng, thì có cho quan lên Cao miên tìm kiếm phần mộ của Nguyễn Hữu Thoại với Cao Phước Trí và lấy hài cốt đem về mà an táng.
Vậy có thi rằng:
Đại tướng vong thân giữa trận tiền,
Ngàn thu danh tiết sử sanh biên,
Tấm lòng trung nghĩa đền ơn chúa,
Vận nước nhơn vì lúc đảo điên.
Phụng sứ sang qua Vọng-Các thành,
Quan hà rủi gặp bước chung chinh,
Hồn trung một khối vì non nước,
nguy hiểm bao nài cuộc tử sanh.
Lúc bấy giờ Vương mẫu và công chúa Ngọc Du ở tại cù lao Phú Quốc, đương ngồi trong một cái nhà lá nhỏ, trông ra mặt biển, chỉ thấy trời nước mênh mông, một màu trắng nõn, xa xa lại thấy một vài chiếc thuyền chài phưởng phất, vơ vẩn ngoài khơi, đối với một cảnh hoàng hôn, xem ra mù mù mịt mịt, kìa là chiu chít đoàn chim về ổ, nọ là lao xao tiếng sóng vỗ gành, rồi ngó vào Hà Tiên chỉ thấy một dãy núi xanh xanh, nhấp nháng liền với chơn mây, xem đã tuyệt mù con mắt. Thật là đoái trông muôn dặm quan hà, bơ vơ xứ sở biết nhà là dâu.
Kế đức Nguyễn vương bước vào, cúi đầu chào mẹ, vương mẫu thấy Nguyễn vương sắc mặt có vẻ buồn rầu, thì hỏi rằng:
– Vương nhi có việc chi lạ chăng? Mà mẹ xem vương nhi có vẻ sầu dung, lộ ra nét mặt như vậy?
Nguyễn vương thưa rằng:
– Thưa mẹ, số là con mới được tin Trần Xuân Trạch về báo cho con hay rằng: Phò mã Nguyễn Hữu Thoại phụng mạng qua Xiêm, cầu binh cứu trợ, giữa đường gặp quân Tây Sơn và Cao Man ngăn trở. Nguyễn Hữu Thoại cự chiến với chúng nó, chẳng dè rủi bước sa xuống vực sâu mà thác rồi, và Cao Phước Trí cũng bị tử trận, nên còn vào thưa cho mẹ hay.
Vương mẫu nghe nói thì bủn rủn tay chơn, mặt liền biến sắc, và Ngọc Du công chúa nghe vậy cũng sững sờ, rồi vương mẫu ứa lụy mà than rằng:
– Vương nhi con ôi! Thật là cuộc đời trắc trở, vận nước đảo điên, cũng tưởng sai Nguyễn Hữu Thoại qua Xiêm cầu binh cứu trợ, chẳng dè lòng người muốn vậy, mà trời chẳng khứng cho, khiến cho Nguyễn Hữu Thoại gặp sự rủi ro, mà phải giữa đường bỏ mạng, thật thảm thương thay cho Nguyễn Hữu Thoại là một tướng tâm phúc của nhà ta, nay đã thác rồi thì con ta là Ngọc Duệ ở đồn Bình Hóa thế cô sức yếu, thân gái một mình, nếu quân giặc Tây Sơn đem binh xông lên thì chưa biết lành dữ thế nào đây nữa.
Nguyễn vương nghe vương mẫu nói, thì vòng tay thưa rằng:
– Thưa lịnh mẹ, em con là Ngọc Duệ tuy là liễu bồ phận gái, song con xem nó có tánh khẳng khái cang cường, nếu nó nghe chồng nó là Nguyễn Hữu Thoại bị thác về tay quân Tây Sơn, ắt là nó lo báo oán rửa hờn mà đem binh đối địch cùng giặc, mẹ nghĩ mà coi, một trận thủy chiến tại Saigon, ta có hùng binh mấy vạn, chiến tướng dư trăm, mà còn không thắng đặng quân giặc Tây Sơn kia thay, huống hồ một sức gái yếu đuối như em con, một đồn nhỏ mọn như đồn Bình Hóa, thì có thế gì mà cự đương cho nổi.
Vương mẫu nghe nói thì than thở và nghĩ ngợi một hồi, rồi day lại ngó Nguyễn vương mà rằng:
– Vương nhi con ôi! Vậy thì con phải mau mau viết một phong thơ sai người qua Biên Hò tìm em con là Ngọc Duệ mà báo tin cho nó biết, chồng nó là Nguyễn Hữu Thoại nay đã thác rồi, đặng rước nó về đây cho mẹ con anh em đàon tụ một nhà, kẻo lòng mẹ không yên, những mảng ngày lo đêm đợi.
Nguyễn vương nghe mẹ dạy liền trở về văn phòng viết một tâm thơ, và sai một tên nội thị với vài đứa quân nhơn xuống thuyền vượt biển thẳng vào Hà Tiên, rồi tìm qua Biên Hòa dặng trao thơ cho công chúa.
Tiếng chèo trạo phu xạc xạc, lượng sóng Xiêm Hải ào ào, trông ra chỉ thấy một cánh buồm phất phất phơ phơ, phăng phăng thẳng vào Hà Tiên rồi mất.
