Tên khoa học: Gossypium herbaceum L. Họ Bông (Malvaceae)
Mô tả
Cây bụi, sống hàng năm cao 1-2 m. Lá mọc so le, có lá kèm, cuống lá dài, phiến lá có 3 thùy, gân lá hình chân vịt. Đầu mỗi thùy có một mũi nhọn ngắn. Toàn lá có lông mịn. Hoa đều, lưỡng tính, mọc đơn độc ở nách lá hay trên nhánh con ngắn, 3 lá con hình trứng nhọn, có răng ngắn hợp thành đài phụ. Đài chính liền nhau, hình chén, 5 cánh hoa màu vàng, giữa hoa màu đỏ nhạt, nhiều nhị, các chỉ nhị dính liền nhau thành một ống bao quanh vòi ở giữa hoa. Quả nang hình trứng, dài khoảng 2,5cm, đỉnh quả có mũi nhọn to, dài 7-8 mm. Hạt hình trứng, có sợi dài màu trắng ngoài vỏ hạt, đó là sợi bông.
Nơi mọc
Cây trồng ở nhiều nước để lấy sợi dệt vải.
Bộ phận độc và chất độc
Trong vỏ rễ và hạt có chứa chất độc là gossypol. Hạt bông sau khi ép dầu (có từ 10-30%), chất gossypol nằm trong khô dầu. Gia súc ăn khô dầu bông sẽ bị ngộ độc.
Triệu chứng ngộ độc
Chất gossypol gây viêm tại chỗ mạnh, thậm chí gây hoại tử niêm mạc ruột. Súc vật đi ỉa ra máu và chất nhầy, đái ra máu và albumin. Ở giai đoạn sau của sự ngộ độc là tổn thương phổi, phù phổi. Cuối cùng chết do ngạt thở.
Giải độc và điều trị
Chủ yếu là điều trị triệu chứng, vì sau khi súc vật ăn phải một thời gian mới phát bịnh. Dùng dầu thầu dầu để tẩy và cho uống thuốc săn để bảo vệ niêm mạc ruột.
Chú thích
– Chất gossypol bị phá hủy bởi nhiệt để cho một chất ít độc hơn. Vì vậy, khô dầu bông sau khi ép nóng sẽ ít độc hơn khô dầu ép nguội.
– Vỏ rễ cây bông có thể dùng làm thuốc cầm máu tử cung, thuốc điều kinh, … nhưng cần chú ý liều lượng và cách dùng.
