Tên khác: Cây mua bà.
Tên khoa học: Melastoma candidum D. Don., Họ Mua (Melastomataceae).
Mô tả
Cây bụi, cao khoảng 1m. Thân và cuống lá phủ lông thô, dạng vẩy. Lá mọc đối. Phiến lá hình trứng, đỉnh lá nhọn, gốc lá tròn, thường có 7 gân chính hình cung. Mặt trên lá phủ lông cứng, mặt dưới phủ lông dài và mềm rất dày. Hoa to, màu tím nhạt, thường mọc chụm ba hoa ở đầu cành. Hoa mẫu 5, 10 nhị không đều. Bầu giữa. Quả hình chén, mặt ngoài cũng có lông thô dạng vẩy.
Nơi mọc
Cây mọc hoang ở các vùng rừng núi nước ta. Thường gặp ở các đồi trọc, ven rừng và các vùng đất chua (là cây chỉ thị cho loại đất chua).
Bộ phận làm thuốc.
Lá và rễ.
Thành phần hóa học
Có tanin trong vỏ thân và quả xanh. Lá chứa castalagin, procyandrrin B-2 và helichrysolid.
Công dụng
Giải ngộ độc do sắn: Lấy 60-100 g lá hoặc rễ sắc uống.
Chú thích
– Ở nước ta có nhiều loài mua. Ngoài cây trên còn có cây mua lùn hay mua ông (Melastoma dodecandrum Lour., cùng họ), cũng được dùng để giải ngộ độc do sắn và chữa rắn độc cắn.
Đặc điểm cây mua lùn: Cây bụi nhỏ, nhiều cành nhẵn hoặc có lông thưa. Có những cành nằm sát đất. Lá nhỏ, hình bầu dục, mọc đối. Phiến lá dài 1,5-5 cm, rộng 1-2,5 cm, có 3-5 gân. Cuống lá mảnh, hơi có lông. Hoa nhỏ, màu hồng, mọc riêng lẻ hay tụ họp 2-3 cái ở đầu cành. Quả thịt hình cầu, đường kính khoảng 1,5 cm, ngoài quả có lông, khi chín màu tím đen.
Cách dùng: Lấy rễ mua lùn giã nát, hãm bằng nước sôi, gạn lấy nước, hoặc sắc lấy nước uống.
– Trong Đông y, cây mua và cây mua lùn được dùng làm thuốc chữa ỉa chảy, kiết lỵ, viêm ruột.
