Qua một ngày sau lo kiếm vớt mà cũng không tông tích. Còn Nga Thơ thì nhào lộn hoài đòi nhảy xuống sông mà thác theo chồng đà chẳng biết mấy lần mà mẹ chồng khuyên mà người xóm giềng cũng cản. Cùng thế rồi mẹ con và xóm giềng dắt nhau về.
Nga Thơ lo để tang và chiêu hồn cúng tế. Lối xóm ai nấy đều khen mà than rằng:
– Thiệt người rất nên tiền tiếu, ở trọn đạo với chồng cùng mẹ chồng. Số mạng gì mà chịu những rủi ro, cùng Tác Dân duyên nợ mới sáu tháng trời, nay đã chịu cô hoang vắng vẻ. Tuổi còn xuân quá mà con cái cũng không, rủi khi mưa nắng không chừng, ở vậy một mình mà thủ tiết thì không kham, mà người như vậy lấy chồng cũng ngặt. Thiệt rất thương thay! Rất tội nghiệp thay!
Ai thấy sự thống khổ của hai mẹ con đều động lòng cả thảy. Trời xanh như có mắt, có lẽ đâu mà xui khốc hại cho người lại.
Thiệt là:
Những lời công luận ai rằng chắc,
Nghĩ việc thiên cơ cũng khó ngừa.
Nga Thơ từ ngày thành phục những sau thờ kẻ khác, nuôi người sống, đủ ngăn hết tình trọn lễ. Người chòm xóm bàn việc đời cùng nhau rằng:
– Nàng ấy tuy là hiếu thuận song chồng chết tuổi còn trẻ quá không thế nào ở vậy đến già. Huống chi Huỳnh Tác Dân cũng là nhà tầm thường, nàng dẫu cải giá cũng không chi là khó.
Cách vài tháng có người đến nói, Nga Thơ trả lời quyết tuyệt không chịu lấy chồng. Có lời nói rằng:
– Phận tôi đây chồng chết mà tôi chưa chết theo là vì còn lo cung phụng mẹ chồng tôi, như ai ép tôi cải tiết thà tôi một thác cho tròn chí cả.
Làm cho mấy người mai mối chắt lưỡi ra về.
Vả chăng Huỳnh Tác Dân khi còn sống, chỉ nhờ sự sản của ông cha để lại chút đỉnh chẳng có bao nhiêu. Từ ngày cưới vợ cho đến thác tan, rồi mấy năm ngồi vậy mà ăn dầu cho nước cũng phải khô, núi cũng phải lở. Nhờ có kẻ thiện sĩ trong xứ bố thí cho những người côi vá, vì vậy ba tháng đặng lãnh mấy hộc gạo trắng mà dùng. Nga Thơ mỗi ngày lo may vá kiếm tiền mua ăn đắp đỗi củng đủ.
Rủi thay! Chẳng bao lâu thiện sĩ ấy khuất đi, Nga Thơ tuy may khéo mặc lòng mà xứ ấy người chất kiệm thiệt thà, ít ai mướn cho lắm, cho nên phải hụt phải thiếu. Tiếng khuyên lấy chồng mỗi ngày mỗi có mà Nga Thơ cũng cứ như lời trước nằn nằn chẳng chịu lấy chồng.
Mẹ chồng buồn rầu bèn khuyên dâu rằng:
– Mi vì ta mà thủ tiết, nhà có tiế phụ là có phước nhà chẳng những là chồng mi an lòng mà thôi, tổ tông ta nơi suối vàng cũng vui dạ. Ngặt có một điều ta thì già, ăn không có đồ ăn thì chẳng no, mi may thêu thì ăn chẳng đủ. Huống chi mi còn trẻ lắm ở vậy dễ sao. Chi bằng phải chịu tùy cơ, có lấy chồng thì giao về ở một nhà. Một là mẹ đặng ấm no, hai là coi khỏi vắng vẻ. Ấy là tại mẹ định liệu chẳng phải tại mi. Người xưa có nói rằng “Nghe lời cha mạ là thảo, kẻ thác nó cũng hay”. Ta tình cho chẳng quái lạ chi, nếu sau mi đặng có con thế cho đứa thác kia mà giữ gìn lửa hương cho mẹ. Nếu con chấp nê chẳng theo như vậy, ắt mẹ con ta phải chết đói chớ chẳng không, chừng đó con ăn năn mẹ e đã muộn lắm.
Trần bà cứ nói ngày nói đêm, làm cho Nga Thơ xiêu lòng, lần lựa ít ngày có mai đến nói.
Trần bà không chịu chủ trương việc gả để cho dâu lựa chọn mặc tình mà ưng chịu. Khi ấy Nga Thơ nói hễ ai ưng chịu thì phải ở nơi nhà họ Huỳnh cho chung mãn đời mới đặng.
Theo phép bên Tàu, hễ chồng chết thì thủ tiết trọn đời, bằng gia thế tầm thường hoặc có sự bứt rứt phải lấy chồng khác thì phải lấy anh em trong họ người nào không vợ, đặng về ở nhà đó mà gìn giữ gia cang cho người thác, đặng nối giữ lửa hương, chớ đàn bà ấy không đặng tự chủ lấy người ngoài khác. Cho nên khi Tác Dân chết rồi, anh em trong họ có ý chực Nga Thơ cải giá đặng có lãnh mà làm chồng.
Té ra Nga Thơ cứ thủ tiết như Cung Khương làm cho mấy trai kia đều thất vọng. Nay Nga Thơ lại vời người ngoài vào nhà làm chủ thì buồng giận vô cùng nên xúm lại hỏi tra coi ý nào mà lạ vậy?
Nga Thơ nói:
– Không phải cố lấy chồng. Cố lo nuôi mẹ chồng cho no ấm nên phải vậy. Nếu nội trong họ anh em bất kỳ ai, hứa chịu châu cấp việc nhà cho đủ, nuôi mẹ chồng tôi cho thường thì tôi ưng người trong họ không ưng ngưới khác.
Vả anh em họ Huỳnh đều là người nghèo khó, có ai có của mà chịu cho nổi sự ở không mà ăn. Vì vậy cho nên phải chịu nhịn thua nhượng cho Nga Thơ lấy ai thì lấy.